Die uitsluiting van middellike aanspreeklikheid van werkgewers in vrywaringsklousules
Date
2021
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
LitNet
Abstract
In hierdie artikel word aan die hand gedoen dat vrywaringsklousules wat middellike
aanspreeklikheid van ’n werkgewer uitsluit, in sekere omstandighede as teen die openbare
beleid gesien kan word. Sedert 1999 het buitelandse en Suid-Afrikaanse howe beslis dat die
beleidsoorwegings van veral afskrikking van die werkgewer en ’n billike remedie vir die
slagoffer onderliggend is aan die oplegging van middellike aanspreeklikheid. In die geval van
opsetlike onregmatige gedrag van werknemers kan werkgewers ook aanspreeklik wees indien
daar ’n voldoende noue verband tussen die onregmatige handeling en die pligte van die
werknemer was. Wanneer middellike aanspreeklikheid in ’n vrywaringsklousule uitgesluit
word, is die vraag of beginsels van openbare beleid wat in die deliktereg aanwending vind, ook
die reëls van die kontraktereg wat bepaal wanneer ’n vrywaringsklousule gehandhaaf behoort
te word, kan informeer. ’n Ontleding van uitsprake van die Konstitusionele Hof toon dat
openbare beleid wat by die kontraktereg berus op billikheid, geregtigheid en redelikheid, ’n
noue ooreenkoms toon met konsepte onderliggend aan openbare beleid in die deliktereg. In die
lig hiervan is dit aangewese dat howe gemeenregtelike kontraktuele beginsels met betrekking
tot handhawing van vrywaringsklousules in die lig van die Grondwet ontwikkel om
beleidsoorwegings onderliggend aan middellike aanspreeklikheid in te sluit. Die verhoogde
risiko wat ’n werkgewer in ’n gemeenskap skep met die bedryf van ’n onderneming behoort
by die ontwikkeling van sodanige reëls in ag geneem te word. Daar word verder aan die hand
gedoen dat howe gevolg moet gee aan die gemeenregtelike reël dat vrywaringsklousules eng
geïnterpreteer moet word. Wyd bewoorde klousules wat middellike aanspreeklikheid vir
opsetlike gedrag slegs by implikasie uitsluit, behoort ook met omsigtigheid hanteer te word
deur die ware bedoeling van partye by kontraksluiting vas te stel eerder as om ’n streng pacta
sunt servanda-benadering te volg.
May employers exclude their vicarious liability for their employees’ unlawful conduct by way of exemption clauses? The established common-law rules applicable to the enforcement of exemption clauses provide that these clauses must be narrowly interpreted: in the case of justus error, the exemption clause will not be enforced; if there is ambiguity, the clause must be interpreted against the proferens and finally a clause that is against public policy will not be enforced. This article argues that in light of the development of the doctrine of vicarious liability, excluding vicarious liability in an exemption clause should in certain circumstances be regarded as against public policy.
May employers exclude their vicarious liability for their employees’ unlawful conduct by way of exemption clauses? The established common-law rules applicable to the enforcement of exemption clauses provide that these clauses must be narrowly interpreted: in the case of justus error, the exemption clause will not be enforced; if there is ambiguity, the clause must be interpreted against the proferens and finally a clause that is against public policy will not be enforced. This article argues that in light of the development of the doctrine of vicarious liability, excluding vicarious liability in an exemption clause should in certain circumstances be regarded as against public policy.
Description
CITATION: Calitz, K. 2021. Die uitsluiting van middellike aanspreeklikheid van werkgewers in vrywaringsklousules. LitNet Akademies, 18(2):588-622.
The original publication is available at https://www.litnet.co.za
The original publication is available at https://www.litnet.co.za
Keywords
Law enforcement, Vicarious liability, Consumer Protection Act, Hold harmless agreements
Citation
Calitz, K. 2021. Die uitsluiting van middellike aanspreeklikheid van werkgewers in vrywaringsklousules. LitNet Akademies, 18(2):588-622.