Department of Journalism

Permanent URI for this community

https://scholar.sun.ac.za/handle/10019.1/53

Browse

Browsing Department of Journalism by Subject "African Advertiser"

Now showing 1 - 1 of 1
  • Thumbnail Image
    Item
    Die praktiese manifestasie van taalverhoudings in die mashoof van die eerste koloniale koerant in Suid-Afrika (1800–1829)
    (LitNet, 2021) Botma, Gawie
    Hierdie artikel ondersoek die praktiese manifestasie van Nederlandse en Engelse taalverhoudings in die veranderende mashoof van die eerste koloniale koerant, die Kaapsche Stads Courant, en Afrikaansche Berigter / The Cape Town Gazette, and African Advertiser (voortaan KSC/CTG), wat in 1800 in die Kaapkolonie gepubliseer is. Die fokus op KSC/CTG is geinspireer deur die feit dat die koerant – wat gewoonlik vinnig as “staatskoerant” geklassifiseer en afgemaak word – meer aandag van mediahistorici verdien. Hoewel die staat, onder die Britse en Nederlandse bedelings, aanspraak gemaak het op ruimte vir sy amptelike proklamasies, het die koerant terselfdertyd ’n ekonomiese, sosiale en kulturele rol gespeel in die afwesigheid van enige ander gereelde populere publikasies in die eerste kwart van die 19de eeu. In sy taalaanbieding, van meet af aan in Nederlands en Engels, het die koerant die verhoudings tussen twee mededingende Europese lande en verskillende koloniale belangegroepe beliggaam. Die koerant se oorspronklike mashoof, en die talle veranderinge daaraan in die daaropvolgende kwarteeu, verskaf insig in hierdie 19de-eeuse taalverhoudings aan die Kaap. ’n Literatuurstudie bied eerstens ’n oorsig van die ontstaansgeskiedenis en ontwikkeling van KSC/CTG. Dit word opgevolg met ’n kwalitatiewe inhoudsbeskrywing van veranderinge aan die mashoof van die koerant oor vier geidentifiseerde tydperke, naamlik die semi-onafhanklike stigtingstydperk (1800–1801), die eerste Britse tydperk (1801–1803), die Nederlandse tydperk (1803–1806) en laastens die tweede Britse tydperk (1806–1829). ’n Twaalftal uitgesoekte voorblaaie van die koerant word ter illustrasie ingesluit. Die argument berus op die veronderstelling dat ’n koerant se mashoof tradisioneel doelbewus gekies en slegs met goeie rede verander word. Die artikel toon dat Engels vinnig veld kon wen as koeranttaal in die Kaapkolonie ondanks die dominante rol wat Nederlands in die samelewing gespeel het. Dit word toegeskryf aan die samewerking tussen die staat en private ondernemers, ’n tendens wat in die Suid-Afrikaanse geskiedenis ook sigbaar is. Die slotsom is dat ’n meer inklusiewe benadering tot die ontstaansgeskiedenis van die eerste koloniale koerante, wat die Nederlandse en Engelse invloede gesamentlik eerder as apart beskryf, huidige eensydige beskouings van die 19de-eeuse stryd om die vryheid van die pers verder sal belig.